กระรอก และ กระจ้อน
เป็นมือใหม่หัดเลี้ยงกระรอกใช่ไหม?
สามารถศึกษาจากบทความของเราเพื่อเตรียมตัวสำหรับการดูแลกระรอกตัวใหม่ของเราได้เลย
เรื่องเล่าจากคุณหมอรักษากระรอก
เนื้องอกรากฟัน หรือ Pseudo-Odontoma ในกระรอกและแพรรี่ด็อก
อาการ
มักพบว่าสัตว์แสดงอาการหายใจเข้าลำบาก และ ใช้ช่องท้องช่วยในการหายใจ บางครั้ง เจ้าของมักจะเข้าใจผิดว่า เป็นโรคปอด
การวินิจฉัย
การวินิจฉัยต้องใช้ภาพ X-ray ช่วยในการวินิจฉัย ซึ่งจะทำให้ทราบตำแหน่ง และช่วยพิจารณาว่าเราจะทำการผ่าตัดด้วยวิธีใด
สาเหตุการเกิดโรค
ยังไม่สามารถตอบได้ชัดเจนแต่จากการที่มีการกล่าวถึงนั้น แบ่งได้หลักๆ จากการกัดแทะอาหารที่นิ่ม หรือ แข็งเกินไป หรือการกัดแทะกรง ทำให้เนื้อเยื่อรากฟัน มีการกระทบกระเทือนจนเป็นเหตุให้เกิดการเปลี่ยนแปลงไปเป็นเนื้องอกกระดูกรากฟัน
การป้องกัน
การป้องกันนั้น มักแนะให้อาหารเม็ด และหญ้าสม่ำเสมอ ในแพรรี่ด็อก และ ในกระรอก มีการเพิ่มอาหารสำเร็จรูปที่มีธัญพืช เช่น เมล็ดถั่วต่างๆ เพิ่มเพื่อให้กัดแทะด้วยเนื่องจากผู้เลี้ยงส่วนใหญ่มักให้แต่ผลไม้ นิ่มๆ
การรักษา
สิ่งที่ยากที่สุดในการรักษาแบบผ่าตัด คือการวางยาสลบ โดยการวางยาสลบ สามารถ ใช้ยาฉีด (Injectable) หรือ ใช้ แก๊สสลบ ร่วมกับ ยาฉีด ก็ได้แล้วแต่ความถนัดและประสบการณ์ของสัตวแพทย์ผู้ผ่า
สิ่งหนึ่งที่ต้องคำนึงถึงเสมอก็คือ การผ่าตัดนั้น ไม่จำเป็นต้องถอนฟันออกทุกครั้ง เพราะจุดมุ่งหมายคือ ทำให้ อากาศ สามารถผ่านเข้าไปถึงปอดได้ ดังนั้น การวินิจฉัยเพื่อเลือกข้างที่จะผ่าตัด หรือ การทำ Rhinostomy โดยไม่ได้ถอนฟันออก ก็สามารถทำให้สัตว์มีอาการที่ดีขึ้นได้
เพราะหากใช้เวลาในการผ่าตัดมากเกินไป ทุกๆ 10 นาที จะมีความเสี่ยงเพิ่มขึ้น 2 เท่าเสมอ .. ดังนั้นก่อนผ่าตัด ต้องมีแผนสำรอง หากแผน 1 ไม่ได้ผล แผน 2 แผน 3 คืออะไร และแผนฉุกเฉินหากเกิดเหตุการณ์ไม่คาดฝันเกิดขึ้นจะอย่างไร
แบ่งออกได้ 2 อย่าง คือ
- รักษาประคองอาการ ในกรณีที่พิจารณาว่า การผ่าตัดมีความเสี่ยง และ สภาพสัตว์ไม่พร้อม โดยยาที่มักให้ร่วมกันก็คือ Antibiotics (ยาปฎิชีวนะ), Corticosteroids หรือ NSAIDs (ยาลดการอักเสบลดปวด หรือ สเตียรอยด์ และ Decongestant ยาลดน้ำมูก +/- ยาละลายเสมหะ ขึ้นกับอาการแต่ละตัว
- การผ่าตัด สามารถ แบ่งได้ 4วิธี ขึ้นกับลักษณะของอาการ และ ประเมินจากภาพทางรังสีวิทยา
- การผ่าตัดด้วยวิธี ถอนฟันปกติ (Standard intraoral approch) เช่นเดียวกับในกระต่าย วิธีนี้ใช้ได้เมื่อาการยังเป็นไม่มาก แต่หากรากฟันมีความผิดปกติมาก จะไม่สามารถใช้วิธีนี้ได้
- การถอนฟันด้วยด้วยเทคนิคพิเศษ (Transpalatal intraoral approch) ซึ่งหากรากฟันมีปัญหาผิดรูป หรือเกิดตุ่มเนื้องอกรากฟันแล้ว การผ่าตัดด้วยวิธีนี้ จะให้ผลการรักษาที่ดีกว่า โดยจะถอนฟันจากในช่องปาก และกรีดเปิด บริเวณเพดานปาก เพื่อให้เข้าถึงรากฟันได้ง่าย
- Rhinotomy extra-oral technique การถอนฟัน ร่วมกับการเปิดบริเวณกระดูก nasal bone ซึ่งการเปิดผ่าวิธีนี้ สามารถทำร่วมกับเทคนิค Rhinostomy หรือเปิดช่องให้อากาศผ่านเข้าทางรูเปิดนี้ได้เลย
- Lateral approch ซึ่งเป็นการเปิดเข้าด้านข้างจมูก โดยจะกรอเปิดกระดูกเล็กน้อยเพื่อให้เข้าถึงรากฟัน และทำการตัดและถอนออก
แบ่งออกได้ 2 อย่าง คือ
- รักษาประคองอาการ ในกรณีที่พิจารณาว่า การผ่าตัดมีความเสี่ยง และ สภาพสัตว์ไม่พร้อม โดยยาที่มักให้ร่วมกันก็คือ Antibiotics (ยาปฎิชีวนะ), Corticosteroids หรือ NSAIDs (ยาลดการอักเสบลดปวด หรือ สเตียรอยด์ และ Decongestant ยาลดน้ำมูก +/- ยาละลายเสมหะ ขึ้นกับอาการแต่ละตัว
- การผ่าตัด สามารถ แบ่งได้ 4วิธี ขึ้นกับลักษณะของอาการ และ ประเมินจากภาพทางรังสีวิทยา
- การผ่าตัดด้วยวิธี ถอนฟันปกติ (Standard intraoral approch) เช่นเดียวกับในกระต่าย วิธีนี้ใช้ได้เมื่อาการยังเป็นไม่มาก แต่หากรากฟันมีความผิดปกติมาก จะไม่สามารถใช้วิธีนี้ได้
- การถอนฟันด้วยด้วยเทคนิคพิเศษ (Transpalatal intraoral approch) ซึ่งหากรากฟันมีปัญหาผิดรูป หรือเกิดตุ่มเนื้องอกรากฟันแล้ว การผ่าตัดด้วยวิธีนี้ จะให้ผลการรักษาที่ดีกว่า โดยจะถอนฟันจากในช่องปาก และกรีดเปิด บริเวณเพดานปาก เพื่อให้เข้าถึงรากฟันได้ง่าย
- Rhinotomy extra-oral technique การถอนฟัน ร่วมกับการเปิดบริเวณกระดูก nasal bone ซึ่งการเปิดผ่าวิธีนี้ สามารถทำร่วมกับเทคนิค Rhinostomy หรือเปิดช่องให้อากาศผ่านเข้าทางรูเปิดนี้ได้เลย
- Lateral approch ซึ่งเป็นการเปิดเข้าด้านข้างจมูก โดยจะกรอเปิดกระดูกเล็กน้อยเพื่อให้เข้าถึงรากฟัน และทำการตัดและถอนออก
สิ่งที่ยากที่สุดในการรักษาแบบผ่าตัด คือการวางยาสลบ โดยการวางยาสลบ สามารถ ใช้ยาฉีด ( injectable ) หรือ ใช้ แก๊สสลบ ร่วมกับ ยาฉีด ก็ได้แล้วแต่ความถนัดและประสบการณ์ของสัตวแพทย์ผู้ผ่า
สิ่งหนึ่งที่ต้องคำนึงถึงเสมอก็คือ การผ่าตัดนั้น ไม่จำเป็นต้องถอนฟันออกทุกครั้ง เพราะจุดมุ่งหมายคือ ทำให้ อากาศ สามารถผ่านเข้าไปถึงปอดได้ ดังนั้น การวินิจฉัยเพื่อเลือกข้างที่จะผ่าตัด หรือ การทำ Rhinostomy โดยไม่ได้ถอนฟันออก ก็สามารถทำให้สัตว์มีอาการที่ดีขึ้นได้
เพราะหากใช้เวลาในการผ่าตัดมากเกินไป ทุกๆ 10 นาที จะมีความเสี่ยงเพิ่มขึ้น 2 เท่าเสมอ .. ดังนั้นก่อนผ่าตัด ต้องมีแผนสำรอง หากแผน 1 ไม่ได้ผล แผน 2 แผน 3 คืออะไร และแผนฉุกเฉินหากเกิดเหตุการณ์ไม่คาดฝันเกิดขึ้นจะอย่างไร